- ترتیب کردن(گُ دَ)
ترتیب دادن. (ناظم الاطباء) ، در شواهد زیر بمعنی فراهم کردن، گرد آوردن و نظم دادن آمده است: و چون ملوک طوایف را ترتیب کرد بابل و پارس و قهستان خاص را بازگرفت. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 58). و قومی را از اهل علم و حکمت ترتیب کنی که هر روز بنوبت آیند و ندیمی من کنند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 100). و خلایق را ترتیب کرد تا چون سولاخ شود آن نبیل را زود برکشند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 138).
پدر ترتیب کرد آموزگارش
که تا ضایع نگردد روزگارش.
نظامی.
، راست کردن:
چنان ترتیب کرد از سنگ جویی
که در درزش نمی گنجید مویی.
نظامی.
شبی خانه از عود پرطیب کرد
یکی بزم شاهانه ترتیب کرد.
نظامی.
سلاحی ملک وار ترتیب کرد
به جوشن بر از تیغ ترکیب کرد.
نظامی (از آنندراج).
بفرمود ترتیب کردند خوان
نشستند بر هر طرف میهمان.
(بوستان).
ماحضری ترتیب کرده پیش ملک آورد. (گلستان).
نی کاروان برفت تو خواهی مقیم ماند
ترتیب کرده اند ترا نیز محملی.
سعدی.
، منظم کردن و هر چیزی را در جای و مقام خود نهادن:
شاه که ترتیب ولایت کند
حکم رعیت برعایت کند.
نظامی.
، آراسته کردن: و چون جمع شدند لشکر را عرض داد و ترتیبها کرد و گودرز را با سه تن از مقدمان و اصفهبدان لشکر خواند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 45)
پدر ترتیب کرد آموزگارش
که تا ضایع نگردد روزگارش.
نظامی.
، راست کردن:
چنان ترتیب کرد از سنگ جویی
که در درزش نمی گنجید مویی.
نظامی.
شبی خانه از عود پرطیب کرد
یکی بزم شاهانه ترتیب کرد.
نظامی.
سلاحی ملک وار ترتیب کرد
به جوشن بر از تیغ ترکیب کرد.
نظامی (از آنندراج).
بفرمود ترتیب کردند خوان
نشستند بر هر طرف میهمان.
(بوستان).
ماحضری ترتیب کرده پیش ملک آورد. (گلستان).
نی کاروان برفت تو خواهی مقیم ماند
ترتیب کرده اند ترا نیز محملی.
سعدی.
، منظم کردن و هر چیزی را در جای و مقام خود نهادن:
شاه که ترتیب ولایت کند
حکم رعیت برعایت کند.
نظامی.
، آراسته کردن: و چون جمع شدند لشکر را عرض داد و ترتیبها کرد و گودرز را با سه تن از مقدمان و اصفهبدان لشکر خواند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 45)
